Osada Piekary posiadała niewielki drewniany kościółek od początków XIV wieku. Umieszczony tu wizerunek Matki Bożej zaczął słynąć cudami w XVII wieku. Wówczas to, podczas remontu kościoła za probostwa ks. Jakuba Roczkowskiego, obraz, z którego miał wydobywać się miły zapach róż, umieszczono 27 sierpnia 1659 r. w głównym ołtarzu. Proboszcz, motywowany relacjami uzdrowionych, zainicjował wspólne modlitwy przed obrazem. Niebawem rozpoczęły się pielgrzymki, a w 1676 r. mieszkańcy Tarnowskich Gór, dziękując Matce Bożej za wybawienie od epidemii, postanowili przybywać tu corocznie.

Początki parafii i kultu maryjnego

Początki parafii piekarskiej sięgają 1303 roku, kiedy to miała powstać parafia pod wezwaniem św. Bartłomieja Apostoła. Pierwsza ikona Matki Bożej, pochodząca z XV wieku, jest utrzymana w typie Hodegetrii (Przewodniczki) i nawiązuje do malarstwa bizantyjskiego. Przełomowym momentem w dziejach kultu maryjnego w Piekarach Śląskich stało się objęcie piekarskiej parafii przez ks. Jakuba Roczkowskiego w 1659 roku. Nowy proboszcz umieścił ikonę Matki Bożej w głównym ołtarzu, co uznawane jest za początek właściwego kultu maryjnego w tym miejscu.

Pierwsza ikona Matki Bożej

Nieznany jest autor pierwszej ikony przedstawiającej Matkę Bożą, która pochodzi z XV wieku. Wizerunek jest utrzymany w typie Hodegetrii (Przewodniczki) i nawiązuje do malarstwa bizantyjskiego.

Początek kultu

Za sprawą ks. Roczkowskiego zainicjowane zostały wspólne modlitwy przed obrazem, a życie religijne parafii zaczęło się dynamicznie rozwijać. Wydarzenie to uznawane jest za początek właściwego kultu maryjnego w Piekarach Śląskich.

Sława obrazu i pielgrzymki

Sława obrazu Matki Bożej Piekarskiej stopniowo się rozszerzała, przyciągając coraz większe tłumy pielgrzymów. W 1676 roku mieszkańcy sąsiednich Tarnowskich Gór przybyli do Piekar, modląc się przed cudownym wizerunkiem o uzdrowienie i wybawienie od epidemii. Gdy zaraza ustąpiła, złożyli uroczyste ślubowanie, iż co roku będą pielgrzymować do Piekar w podzięce za otrzymaną łaskę.

Sława obrazu

Sława obrazu Matki Bożej Piekarskiej wyszła poza granice Śląska już w XIV wieku i szybko rozprzestrzeniła się po całej Polsce oraz sąsiednich krajach. W 1680 roku cesarz Leopold I z Czech zwrócił się o przeniesienie obrazu do Pragi, gdzie w kaplicy św. Klemensa przyciągał rzesze pielgrzymów. Również król Jan III Sobieski modlił się przed kopią obrazu Matki Bożej Piekarskiej w Piekarach przed bitwą z Turkami w 1683 roku.

Pielgrzymki ślubowane

Tradycja pielgrzymek ślubowanych objęła wiele miast i parafii, które z ufnością zmierzają do Piekarskiej Pani. Nasilający się ruch pielgrzymkowy skłonił ks. Roczkowskiego do podjęcia starań o utworzenie w Piekarach nowej placówki jezuickiej. Mimo prześladowań, ludzie gorliwiej modlili się do Maryi i pielgrzymowali do Niej z coraz odleglejszych miejsc.

bazylika piekary śląskie

Bazylika w Piekarach Śląskich to jedno z najważniejszych miejsc kultu religijnego w Polsce. Stanowi ona sanktuarium Matki Bożej Piekarskiej, przyciągając co roku tysiące pielgrzymów. Wzniesiona w XIX wieku, bazylika jest okazałym zabytkiem sakralnej architektury, urzekającym swoim neoromańskim stylem.

Bogate dzieje sanktuarium w Piekarach Śląskich sięgają odległych czasów. Wzrastające znaczenie tego miejsca jest związane z kultem słynącego łaskami cudownego wizerunku Matki Bożej, którego początki datuje się na wczesne lata XVIII wieku. Kult ten stopniowo przyciągał coraz liczniejsze rzesze wiernych, czyniąc z Piekary Śląskie jedno z największych centrów pielgrzymkowych w kraju.

Oprócz samej bazyliki, w kompleksie sanktuarium znajdują się również liczne kaplice, Rajski Plac oraz unikatowe rzeźby apostołów umieszczone wzdłuż kościelnego muru. W 1962 roku bazylika otrzymała zaszczytny tytuł Bazyliki Mniejszej, nadany jej przez papieża Jana XXIII, potwierdzając tym samym jej wyjątkową rangę i znaczenie.

Dziś sanktuarium w Piekarach Śląskich pozostaje ważnym ośrodkiem życia religijnego, skupiającym liczne wydarzenia, nabożeństwa i uroczystości. Przyciąga ono wciąż tysiące pielgrzymów, którzy przybywają tu, by uczcić Matkę Bożą Piekarską i czerpać z Jej łask. Bazylika jest miejscem, gdzie wierni mogą doświadczyć głębokiej duchowej atmosfery i odnaleźć drogę do Boga.

Dzieje sanktuarium w czasach nowożytnych

Wybuch zarazy

W 1680 roku wybuchła tragiczna zaraza w Czechach. Wierni szukali pomocy w kult Matki Bożej Piekarskiej. Cudowny Obraz wyruszył w peregrynację do Pragi i Hradec Kralove. Podczas tej wędrówki w stolicy Czech doszło do licznych uzdrowień. Abp praski Jan Fryderyk Waldstein publicznie mianował ikonę z Piekar obrazem „Cudownym i Łaskami Słynącym”. Od tego momentu Piekary Śląskie zaczynają być postrzegane jako główne miejsce kultu Maryi na Górnym Śląsku.

Działalność ks. Jana Alojzego Ficka

Znaczący okres w historii sanktuarium to działalność ks. Jana Alojzego Ficka, który był proboszczem w Piekarach Śląskich od 1826 do 1862 roku. Zyskał on zasłużone miano „Apostoła Śląska” dzięki swojej szerokiej działalności społecznej i religijnej. Ksiądz Ficek przybył do Piekar w czasie budzenia się świadomości narodowej Polaków, dlatego zawiązał „towarzystwo doskonalenia się w języku polskim” i zaczął wydawać książki w tym języku, co spotkało się z ogromnym entuzjazmem wiernych.

Kalwaria i Chwalebne Misterium Męki Pańskiej

Misterium Męki Pańskiej po wielu latach przerwy powróciło do Piekar Śląskich w 2015 roku. Pierwsza inscenizacja ostatnich dni i godzin życia Chrystusa odbyła się na piekarskiej kalwarii w 1900 roku. Obecnie Chwalebne Misterium Męki Pańskiej to jedno z największych tego typu wydarzeń pasyjnych w kraju, łączące inscenizację, modlitwę i elementy liturgiczne.

Organizacją Misterium zajmuje się powołane w 2017 roku Piekarskie Bractwo Kalwaryjskie. W latach 2015-2017 grupa organizatorów liczyła około 70 osób, a obecnie jest już 120 aktorów, statystów i pomocników technicznych. Frekwencja wśród osób zaangażowanych, jak i uczestników, wzrasta z roku na rok.

Obchody kalwaryjskie są obecne w Sanktuarium także dzisiaj, towarzysząc odpustom przeżywanym na przemian lipca i sierpnia. Autentyzm, z jakim oddane są ewangeliczne sceny, sprawia, że na wielu twarzach pojawiają się łzy. Organizacja Chwalebnego Misterium Męki Pańskiej to działanie, które przyciąga zarówno młodych, jak i dorosłych z Piekar i innych miast.